صادق مختاری ایروانلو* :

عقد بیمه :

عقد عبارتست از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آنها باشد. در عقد بیمه رابطه حقوقی که بین بیمه گذار و بیمه گر به وجود می آید منشأ تعهد است. متعهد که بیمه گر است تعهد می کند که تحت شرایط معینی در صورت بروز حادثه که به تعهد بیمه گر تحقق می بخشد از بیمه شده رفع زیان کند. جز بیمه عمر، اصولا بیمه عقدی است لازم، عقد لازم آنست که هیچ یک از طرفین معامله حق فسخ آن را نداشته باشد مگر در موارد مشخص.

 بیمه گر:

بیمه گر شخصی است حقوقی که در مقابل دریافت حق بیمه از بیمه گذار تعهد جبران خسارت و یا پرداخت وجه معینی را در صورت وقوع حادثه به عهده می گیرد در ماده 31 قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری چنین آمده است: عملیات بیمه در ایران بوسیله شرکتهای سهامی عام ایرانی که کلیه سهام آنها با نام بوده و با رعایت قانون و طبق قانون تجارت به ثبت رسیده باشند انجام خواهد گرفت.

 بیمه گذار :

بیمه گذار شخص حقیقی یا حقوقی است که طرف تعهد بیمه گر است و شخصی است که با پرداخت حق بیمه جان، مال و مسئولیت خود و یا دیگری را برای مدت مشخص و معینی تحت پوشش بیمه قرار می دهد.

ماده 5 قانون بیمه مقرر می دارد: بیمه گذار ممکن است اصیل باشد یا به یکی از عناوین قانونی نمایندگی صاحب مال یا شخص ذینفع را داشته یا مسئولیت حفظ آن را از طرف صاحب مال داشته باشد

 مورد بیمه:

مورد بیمه می تواند شخص، شیء، یا مسئولیت باشد. چنانچه مورد بیمه شخص باشد بیمه گر در مقابل فوت، حیات، بیماری، از کارافتادگی و نقص عضو بیمه شده متعهد خواهد بود. این نوع بیمه را بیمه اشخاص می نامند. در صورتی که مورد بیمه شیء باشد بیمه گر در مقابل خسارات وارد به آن شیء متعهد خواهد بود مثل آتش سوزی اموال منقول و غیرمنقول، بیمه حمل و نقل کالا، هواپیما و کشتی، بیمه اتومبیل، بیمه مرگ و میر حیوانات. این نوع بیمه را بیمه اشیاء می نامند. مورد بیمه ممکن است شخص و یا شی نباشد بلکه مسئولیت بیمه گذار در مقابل دیگری باشد که در این صورت بیمه گر متعهد است چنانچه در نتیجه حادثه ای که بیمه گذار مسئول آن باشد به دیگری خسارت وارد شود خسارت آن شخص را جبران نماید مانند بیمه مسئولیت اتومبیل، بیمه  مسئولیت کارفرما در مقابل کارگران، بیمه مسئولیت حرفه ای پزشکان و داروسازان، بیمه مسئولیت مالک در مقابل مستأجر. این نوع بیمه را بیمه مسئولیت می نامند

 مبلغ بیمه شده:

مبلغ بیمه شده (در بیمه اموال) ارزش واقعی شی مورد بیمه بوده یا مبلغی است که بیمه گر تعهد می کند در صورت وقوع حادثه تا آن میزان به بیمه گذار یا ذینفع قرارداد بیمه خسارت بپردازد. در بیمه اموال مبلغ بیمه شده باید معادل ارزش مال بوده و در صورتی که مبلغ بیمه کمتر از مبلغ واقعی باشد خسارت به نسبت مبلغ بیمه به مبلغ واقعی پرداخت خواهد شد. در بیمه اشخاص از آنجا که جان انسان قابل تبدیل به پول نیست هر مبلغی را که بیمه گذار تعیین نماید در صورتی که مورد موافقت بیمه گر قرار گیرد در صورت وقوع خطر مرود تعهد، بیمه گر ملزم به پرداخت آن به ذینفع یا بیمه شده خواهد بود.

حق بیمه:

حق بیمه وجهی است که بیمه گذار به بیمه گر می پردازد تا در مقابل، بیمه گر در صورت وقوع حادثه و ایجاد خسارت زیان وارده را جبران کند و یا مبلغی به بیمه گذار و یا ذینفع از قرارداد یا اشخاص ثالث بپردازد حق بیمه را بهای خطر می نامند و مبلغ آن بستگی به شدت و ضعف احتمال وقوع دارد.

خسارت یا غرامت:

خسارت عبارتست از زیان وارده به مورد بیمه که در نتیجه وقوع حادثه ایجاد می شود و جبران آن در تعهد بیمه گر می باشد در بعضی موارد تعهد بیمه گر ممکن است بدون وقوع حادثه نیز تحقق پیدا کند مانند پرداخت سرمایه بیمه در انتهای مدت در صورت حیات بیمه شده (در بیمه عمر و پس انداز) و یا برقراری مستمری بازنشستگی و نظایر آن.

مدت بیمه :

مدت بیمه فاصله زمانی بین ابتدا و انتهای تعهد بیمه گر است که در طول این زمان بیمه گر متعهد جبران خسارتهای مورد تعهد می باشد مدت بیمه در بیمه های اموال معمولاً یکسال است.

خطر یا موضوع بیمه شده :

خطر به امری گفته می شود که در صورت وقوع آن بیمه گر موظف به انجام تعهد خود می گردد مثل آتش سوزی، سیل، سرقت، سقوط هواپیما، تصادف اتومبیل، فوت انسان و نظایر آن.

مشخصات خطری که قابل بیمه شدن می باشد به شرح زیر است:

الف) محتمل الوقوع باشد ( حتی الوقوع نبوده و وقوع آن غیرممکن نباشد )

ب) خارج از اراده بیمه گذار اتفاق افتد (عمدی نباشد )

ج) از نظر حرفه بیمه گری خطرات باید پراکندگی داشته و متجانس باشند در ضمن بیمه آنها به قدر کافی عرضه شود.

بیمه نامه :

بیمه نامه سندی است که با توجه به قانون و مقررات بیمه و با توجه به پیشنهاد بیمه گذار و موافقت بیمه گر تنظیم شده و از طرف بیمه گر در اختیار بیمه گذار قرار می گیرد در بیمه نامه حدود وظایف و تکالیف و تعهدات طرفین تحت عناوین شرایط عمومی

شرایط پیوست و شرایط خصوصی تعیین می گردد.

ماده سه قانون بیمه در ایران مقرر می دارد امور ذیل باید به طور صریح در بیمه نامه قید شود. تاریخ انقضای قرارداد، اسم بیمه گر و بیمه گذار، موضوع بیمه، ابتدا و انتهای بیمه، حادثه و یا عملی که عقد بیمه به مناسبت آن به عمل آمده است حق بیمه، میزان تعهد بیمه گر در صورت وقوع حادثه.

 الحاقی:

الحاقی ورقه ای است که بعد از صدور بیمه نامه ممکن است توسط بیمه گر صادر گردد چنانچه بعد از صدور بیمه نامه بیمه گذار درخواست تغییراتی در بیمه نامه بنماید این تغییرات توسط اوراق الحاقی انجام می گیرد صدور الحاقی بجز مواردی که طبق شرایط بیمه نامه برای بیمه گر پیش بینی شده بدون موافقت کتبی بیمه گذار انجام نمی شود مگر در درجات بیمه نامه اشتباهی رخ داده باشد که بیمه گر شخصاً نسبت به تصحیح آن با صدور الحاقی اقدام خواهد نمود.

ادامه دارد ....

* کارشناس ارشد بیمه